26 Haziran 1931’de, psikolog Winthrop Niles Kellogg ve karısı, oğulları Donald on aylıkken yedi buçuk aylık dişi bir şempanze Gua’yı Florida’daki meskenlerine aldılar. Çift, şempanze Gua’yı erkek bebekleri Donald’ın yanında büyütmeyi planladı. Hedefleri, her detayda tıpkı biçimde ele alınırsa Donald ve Gua ortasında hangi benzerliklerin ve farklılıkların gelişeceğini öğrenmekti.
Kellogg, öğrencilik günlerinden beri bu türlü bir deney yapmayı hayal etmişti. Yabanî çocuklardan ya da birden fazla vakit tabiatta insan teması olmadan yetiştirilenlerden büyülenmişti. Kellogg, bir insan yavrusunu yabanî tabiatta terk etmenin etik olarak kınanması gerektiğini biliyordu, bu yüzden zıt senaryo üzerinde deney yapmayı seçti ve bir bebek hayvanı medeniyete getirdi.
Tansiyon, hafıza, beden büyüklüğü, karalama, refleksler, derinlik algısı, seslendirme, hareket, gıdıklanmaya yansılar gibi mevzuları içeren kapsamlı bir bilimsel deneyler listesine ek olarak, iki bebeği büsbütün birebir formda büyüttüler. Şempanze, bir bebek üzere bakıldı. Tulumlar giydirildi, bir bebek otomobiline bindirildi, mama sandalyesine oturdu, yatakta uyudu ve yeterli geceler öpücüğü ile uyutuldu. Deney, dokuz aylık bir mühlet boyunca müşahedelerin, sinemaların ve testlerin dikkatli bir formda gün be gün kaydedilmesiyle sürdürüldü.
Bir mühlet Gua, Donald’a kıyasla bu testlerde hakikaten başarılı oldu. Gua, bir insan üzere ayakkabılarını giyebiliyor, dik yürüyebiliyordu. Kaşıkla yemek yiyor, bardaktan su içiyor ve kapıları açabiliyordu. Donald’ın yanı sıra ebeveynleri kucaklamak ve öpmek üzere insan jestlerini ve şefkat gösterme yollarını taklit ediyordu. Birçok çocuk üzere o da ‘ebeveynler’ dışarı çıkıp onları yalnız bırakınca yaygara koparıyordu. Gua’nın gelişim suratı, bilhassa tırmanma ve zıplama üzere motor hünerlerinde, çocuğunkinden çok daha süratliydi. Ayrıyeten ‘Donald’ı öp’, ‘el sıkış’, ‘burnunu göster’ üzere toplam doksan beş söz ve tabire yanıt vermeyi öğrendi. Dileklerini homurdanmalar ve ciyaklamalarla bildirmekten öbür sözcükleri ya da tümceleri söylemeyi asla öğrenemedi. Tuvalet eğitimi, çocuğun öğrenme suratına oranla çok daha yavaştı.
İlk etaplarda şempanze erkek çocuktan daha süratli ilerlemesine karşın, deneyin sonuna hakikat bilhassa “insan taleplerine entelektüel ahenk sağlama konusunda” geride kaldığı anlaşıldı.
Dr. Kellogg ve eşi tarafından hazırlanan bu deneyin raporunda, bir hayvanın eğitim ve insan birlikteliği yoluyla insan toplumsallaşmasının kıymetli bir kısmına ulaşılabileceği belirtildi. Lakin birebir vakitte, “sosyalleşme ve insanlaştırma tesirlerinin ölçüsü ne olursa olsun, insan olmayan cinslerin başarabileceği insanileştirme derecesine ait kesin sonlar olduğu” da belirtilmişti.
Oldukça ani ve gizemli bir biçimde sona eren deney için The Psychological Record muharrirleri şu tabirleri kullanmışlardı:
“Çalışmanın 28 Mart 1932’de, Gua’nın kademeli bir uygunlaştırma süreciyle Orange Park primat kolonisine geri gönderilmesiyle sonlandırıldığı söylendi. Lakin bunun nedeni bilinmiyor. Kellogg’lar dokuz aylık aralıksız ebeveynlik ve bilimsel çalışmalardan yorulmuş olabilir. Ya da tahminen Gua’nın güçlenmesi ve daha az yönetilebilir hale gelmesi ve Bayan ve Dr. Kellogg’un onun insan kardeşine ziyan verebileceğinden korkmasından kaynaklıdır. Gua, insan lisanlarını öğrendiğine dair hiçbir belirti göstermezken, kardeşi Donald, Gua’nın şempanze seslerini taklit etmeye başlamıştı. Elhasıl, Donald’daki lisan geriliği çalışmanın sonunu getirmiş olabilir.”
