AMD Ryzen 9 7950X İncelemesi

AMD’nin Ryzen 7000 serisi işlemcilerine ait detayları daha evvel kapsamlı bir halde ele almıştık. Ortadan geçen yaklaşık bir aylık mühletin akabinde Zen 4 mimarili işlemciler satışa çıkıyor. Bildiğiniz üzere şirket dört farklı işlemci modeli piyasaya sürdü: Ryzen 9 7950X, Ryzen 9 7900X, Ryzen 7 7700X ve Ryzen 5 7600X.

Bugünkü incelememize Ryzen 9 7950X konuk oluyor. Ryzen 7000 Raphael, masaüstü bilgisayarlar için 5nm teknolojisini kullanan birinci CPU serisi oldu. Frekanslar ise modele bağlı olarak 5.7 GHz’e uzanırken evvelki kuşağa nazaran hatrı sayılır düzeylerde artışlar yapıldı.

AMD, Zen 4 mimarisinin %13 oranında IPC çıkarı sağladığını söylüyor. Şirket bu sayısı verebilmek için ölçümleri oyun dahil olmak üzere çok çeşitli iş yüklerinin bir geometrik ortalamasını alarak yaptı. Lakin IPC kazanımları genel olarak oyunlarda tesirini daha çok gösteriyor.

Ekip ayrıyeten süreç önbelleğini 1,5 kat artırdı, yükleme/depolama ünitelerini geliştirdi ve L2 önbellek kapasitesini iki katına çıkardı. Mühendisler, 5nm sürecini tasarım amaçlarına nazaran ayarlamak için TSMC ile birlikte çalıştı ve bunun sonucunda özel 15 katmanlı N5 süreç teknolojisi elde edildi.

AMD, AVX-512 komut seti dayanağını faal ederek Alder Lake işlemcilere kıyasla çeşitli avantajlar sağladı. Kırmızı grup ayrıyeten Intel’in Alder Lake işlemcilerinden çok daha küçük bir pakette daha güzel güç verimliliği sağladığını sav ediyor. Zen 4 çekirdeği, 3.84 mm2’lik boyutuyla Intel’in Golden Cove çekirdeğine kıyasla neredeyse yarı boyutta. Bununla birlikte %47 daha fazla güç verimliliği sağlandığı vurgulanıyor.

Zen 4 Mimarisi ve Ryzen 7000 Serisinde Öne Çıkan Detaylar

• Yeni Mimari: Zen 4 mimarisi, +%13 IPC güzelleştirmesi (22 farklı iş yükünün ortalaması), güç verimliliğinde kıymetli iyileştirmeler, yapay zeka iş yükleri için geliştirmeler ve AVX-512 takviyesi sunuyor.
• Frekans Kazançları: Ryzen 7000 işlemcilerin tümü de 5.0 GHz üzerinde azamî artırma frekansına sahip. Kuşaktan kuşağa frekans artışı, modele bağlı olarak 600-800 MHz ortasında değişmekte. AMD, 12 ve 16 çekirdekli işlemcilerinin tüm çekirdeklerde 5.2 GHz sürate ulaştığını söylüyor.
• Tek Çekirdek Performansı: Frekans ve IPC gelişimleriyle birlikte evvelki jenerasyona kıyasla tek çekirdek performansında +%29 güzelleşme.
• Üretim Teknolojisi: Ryzen 7000 işlemcilerin içinde yer alan “Zen 4” CCD’ler, güç tüketimini düşürmek ve güç verimliliğini artırmak için TSMC 5nm sürecine geçiyor. AMD, standart TDP noktalarında watt başına performansta ortalama %40’lık bir artış ölçümlemiş.
• Yeni 6nm G/Ç Yongası: Ryzen 6000 serisi taşınabilir işlemcilerde kullanılan 6nm G/Ç kalıbı Ryzen 7000 masaüstü serisinde de kullanıldı. Böylece RDNA 2 grafikleri, DisplayPort ve HDMI dayanağı, DP Alt Modlu USB TypeC, AV1 görüntü kod çözme ve H.264/H.265 görüntü kodlama/kod çözme üzere yetenekler sağlandı.
• Yeni Soket ve Platform: LGA1718 AMD Soket AM5, PCle Gen 5, DDR5 ve 230W’a kadar güç dağıtımı takviyesi sunuyor. AMD 600 serisinde yer alan dört farklı yonga setiyle fiyat ve özellik esnekliği sağlanıyor. AMD, en az 2025 yılına kadar bu soketi desteklemekte kararlı olduğunu söylüyor.

AMD, platformu yeni LGA soketi AM5 ile güncelliyor.

Test sistemimiz şu formda:

• AMD Ryzen 9 7950X işlemci
• ROG Crosshair X670E Hero anakart
• G.Skill Trident Z5 Neo 2×16 DDR5 RAM: 6000 MHz, CL30-38-38-42, EXPO desteği
• NVIDIA GeForce RTX 3090 Ti Founders Edition ekran kartı
• ASUS ROG Ryujin II 360 CPU soğutucu
• ROG Thor 1200W Platinum II güç kaynağı
• Samsung 960 Pro NVMe SSD

7950X Sentetik Testler

7950X Oyun Testleri

Amiral gemisi CPU’yu 5 farklı oyun ile test ettik ve test sistemlerini olabildiğince tıpkı tuttuk. Her iki sistemde de birebir halde ekran kartı olarak RTX 3090 Ti, anakart olarak ROG Hero ve PSU olarak ROG Thor 1200W Platinum II modelini kullandık. AMD sistemde kullandığımız EXPO dayanaklı 6000 MHz Gskill RAM’leri kullanmak istedik lakin Intel Core i9 12900K işlemcili sistemimizde tam performans vermediği için Kingston Fury 5200 MHz bellekleri kullanmayı tercih ettik.

Oyun testleri 1440p çözünürlükte gerçekleşti. 2160p, yani 4K çözünürlükte ekran kartına çok daha fazla yük binecekti. İncelememizin temelinde Ryzen 9 7950X olduğu için 1440p en güzel seçenekti.

Güç Tüketimi

Ryzen 9 7950X’li sistem boşta 120W civarında güç tüketirken, Cyberpunk 2077 oyun oturumu sırasında güç tüketimi ortalama 595W seviyesinde seyretti. Gücünü Core i9 12900K’dan alan sistem ise boşta 85W civarında güç çekerken, Cyberpunk 2077 oynarken 550W ile 600W ortasında güç tüketimi gördük. Bu bağlamda 12900K’nın boştaki güç tüketimini verimlilik çekirdekleri ile bağdaştırabiliriz.

Sıcaklık Değerleri

ROG Ryujin II 360 mm ile soğuttuğumuz Ryzen 9 7950X, birçok sentetik testte 95 dereceye kadar ulaştı. Oyunlarda ise sıcaklık çoklukla 78 derece civarında dolaştı. Bu ortada Ryujin II’yi AM4 montaj aparatları ile kullandığımızı ve Artic MX-4 markalı termal macun kullandığımızı belirtelim.

Karşılaştığımız Sorunlar

• AMD EXPO 1 profilinin açılmaması ile birlikte EXPO 2 profiline geçiş yaptık.

AMD laboratuvarlarında gerçekleşen 1080p oyun testlerini aşağıda görebilirsiniz. Bu pahaların ortalama FPS kıymetleri olduğunu da belirtelim.

1080p Oyun Performansı (Ryzen 9 vs. Core i9)

1080p Oyun Performansı (Ryzen 7 vs. Core i7)

1080p Oyun Performansı (Ryzen 5 vs. Core i5)

• İşletim Sistemi: AMD, Windows 11 Build 22000.778 yahut daha yeni bir sürümü kullanmamızı tavsiye ediyor.
• BIOS Sürümü: AMD, sadece aşağıda açıklanan BIOS evraklarını kullanmanızı tavsiye ediyor. Bu ROM’ların Ryzen 7000 serisiyle amaçlanan performans ve fonksiyonellik için doğrulandığı belirtilmiş. Fakat elbette gelecekte daha yeni BIOS sürümleri sunulacak.
  • ASRock X670E Taichi: X670ETC1.05.A0S1
  • ASUS ROG Crosshair X670E Hero: Sürüm 0605
  • Gigabyte X670E Aorus Master: Sürüm 813b
  • MSI MEG X670E ACE: E7D69AMS.110NPRP
• Yonga Seti Sürücüsü: Optimum sistem kararlılığı ve performans için 4.07.21.042 (veya daha yeni) yonga seti şoförü önerilmiş. Bu sürüm yeni Ryzen 7000 işlemciler satışa çıktığında herkes için indirmeye açılmış olacak.
• Entegre GPU Sürücüsü: AMD, entegre grafikler için Radeon Software 22.9.2 sürümünü kullanmamızı öneriyor. Bu şoförler kullanılmadığında Aygıt Yöneticisi’nde entegre grafikler üzerinde bir ünlem işareti görebilirsiniz.
• Eco Modu: 5nm “Zen 4” mimarisinin güç verimliliğini pahalandırmak için AMD Eco Modu ile denemeler yapabilirsiniz.
• Bellek: AMD, EXPO uyumlu bellek kitlerinde Profil 1’in aktifleştirilmesini öneriyor. Gecikme için optimize edilen bu profilin uygulamalarda en güzel performansı sunmak için optimize edildiği belirtilmiş. Şayet ince ayar yapmak isterseniz, daha evvel söylediğimiz üzere Ryzen 7000 işlemcilerin RAM frekansı açısından tatlı noktası: “AUTO:1.1 DDR5-6000”.

• Yeni varsayılan Infinity Fabric frekansı, kullanılan kitin suratına bağlı olarak 1600-1800 MHz ortasında.
• Ryzen 5000 serisinde genel anlayış, optimum performans için fclk, uclk ve mclk’yi 1:11 oranında bağlı tutmaktı. Lakin artık durum bu türlü değil.
• DDR5 frekansları DDR4’ten değerli ölçüde yüksek olduğu için, kullanıcıların Infinity Fabric’i AUTO’da bırakması ve bellek kontrolcüsünü 1:1 oranında ölçeklendirmesi öneriliyor. Öteki bir deyişle, fclk, uclk ve mclk, AUTO:1:1 olarak ayarlandı ve AMD’ye nazaran en güzel performans bu halde elde ediliyor.
• Burada AUTO ayarı ne manaya geliyor? Genel olarak konuşursak, RAM ve denetimci 1:1 oranında bağlanırken RAM vs. Fabric ise 2000 MHz olarak ayarlanmakta. Bu heyetim ekseriyetle en uygun kullanıcı performansını veriyor. Örnekler:
  • DDR5-4800 = 2400 MHz RAM, 2400 MHz IMC (1:1 oran) ve 2000 MHz Fabric.
  • DDR5-5200 = 2600 MHz RAM, 2600 MHz IMC (1:1 oran} ve 2000 MHz Fabric.
  • DDR5-6000 = 3000 MHz RAM, 3000 MHz IMC (1:1 oran) ve 2000 MHz Fabric.
• FCLK 2000, DDR5-6000 ile eşleştirildiğinde Bellek Denetimcisi optimizasyonlarını korurken yüksek FCLK için en uygun nokta.
• DDR5 bellek frekansı 3000 MHz’in (DDR5-6000} üzerine çıktığında, kullanılan bellek frekansı için otomatik oran stratejisi değişecek. Bellek denetimci saati (uclk) bellek frekansıyla birlikte 1:2’ye geçiş yapacak.

AMD, PBO (Procession Boost Overdrive) teknolojisinin oyun ve karma kullanım senaryoları için hala en güzel yol olduğunu söylüyor. Daha ince manuel sürat aşırtma, muhakkak ve hedeflenen senaryolarda size daha yüksek performans sağlayabilir. PBO ile en düzgün biçimde sürat aşırtma yapabilmek için ipuçlarına gelirsek:

• PBO Advanced ayarı etkinleştirildiğinde, PPT, TDC ve EDC seçenekleri otomatik olarak aktifleşiyor.
• PBO Scalar’i 7X ile 10X ortasında ayarlayın.
• Curve Optimizer pahaları CPU’ya bağlı olacak. Lakin kullanıcılar, kararlılık ve yarar sağlamak için kendine uygun bir kıymet bulmak için denemeler yapabilir ve iş yüklerinde testler gerçekleştirebilir.
  • Başlangıç olarak, CCD’lerde Curve Optimizer ayarı -10 ile -15 ortasında seçilebilir. Sonrasında kararlılık testleri yapılabilir.
  • Platform -30’a kadar müsaade veriyor. Lakin tüm CCD’ler bu düzeylere kadar dayanak sunmaz.

• 16 adede kadar Zen 4 çekirdeği ve 32 iş parçacığı.
• Tek iş parçacıklı uygulamalarda +%29 performans artışı.
• Yepyeni Zen 4 CPU çekirdeği (IPC / mimari iyileştirmeler).
• Yeni TSMC 5nm üretim teknolojisi (6nm IOD ile).
• Zen 3’e nazaran Watt başına performansta %25 güzelleştirme.
• Zen 3’e karşı %35 genel performans güzelleştirmesi.
• Zen 3’e kıyasla ~%13 IPC (Saat Başına Talimat) geliştirmesi.
• LGA1718 Soketli AM5 platformuna dayanak.
• Yeni X670E, X670, B650E, B650 anakartlar.
• Çift Kanallı DDR5 bellek takviyesi.
• DDR5-5200 lokal (JEDEC) suratlar.
• 28 PCIe Yolu (CPU’ya özel).
• 105-170W TDP.