Her gün farklı bilgileri sunmayı hedeflediğimiz içeriklerimize bugün bir yenisini daha ekliyoruz. Psikiyatri tarihinde bir dönüm noktası kabul edilen “Rosenhan Deneyi” ini hiç duymadıysanız buyurun sizi bu türlü alalım. Siz kahvenizi ve çayınızı yudumlarken, sizi tarihe geçen bir deneyin ortasına götürelim.
Psikiyatri tarihinde dönüm noktası: Rosenhan deneyi
Stanford Üniversitesi Psikoloji kısmı öğretim üyelerinden David Rosenhan “Acaba şahsa akıl hastası teşhisini yanlışsız formda koyabiliyor muyuz?” sorusuna cevap bulmak için deneyin bir seyahat esnasında ortaya çıktığı biliniyor.
1969-1973 yılları ortasında yapılan deney, Rosenhan’ı da barındıran üç psikolog, bir psikiyatri, bir öğrenci, bir pedagog, bir mesken bayanı ve bir ressamdan oluşan daha evvel psikiyatrik teşhis almamış sekiz kişilik bir takımın, ABD’nin farklı eyaletlerinden hastanelerine başvurması ile başlıyor.
Deneyin yapıldığı hastanelerden birisi
Bahsi geçen bu grubun (Hasta olmayan kişiler) hastanelere kabul edildikten sonra yapacakları tek bir şey vardı: olağan davranmak. Yatışlar gerçekleştirildikten sonra, takım planlandığı üzere olağan (!) davranışlar sergileyip, artık uygun olduklarını belirtmişlerdir. Değişiktir ki bu duruma karşın hastane idaresi bireylerin hasta olmadığına ikna olmadıkları için tedaviye devam etmeleridir.
Yani kısaca özetlersek, hasta olmayan şahıslar mecnun hastanesine gidip hasta beşerlerle birlikte yatıyor ve uzunca bir tedavi sürecine tabi tutuluyorlar. Ve bu hastalar olağan olduklarını bilerek hastane idaresine daha sonra durumu bildiriyor lakin hastane mecnun hastanesi olduğu için hekimler buna ikna olmayıp “Sizde delisiniz” diyerek tedaviye devam ediyorlar. Aslına bakarsanız tam bir paradoks bir durum yaşanmış. Çünkü hastanede bulunan tabipler, insanları, hasta olmasalar bile orada kaldıkları için mecnun tanısı koyup damgalamaları sahiden değişiktir.
Bu süreçte bireyler olağan davranış ve tavırlarını sergileyip, güzel olduklarını söz etmelerine karşın en erken taburcu yedi günde “hastalığın remisyonda” olduğu bildirilip, bu müddet zarfından sonra taburcu edilmişlerdir. En uzun mühlet kalan hasta ise 52 günde yeniden hastalık remisyonda durumu ile taburcu edilmiştir.
Sekiz kişilik deney takımından yedisine şizofren ve birine manik-depresif psikoz biçiminde teşhis koyulmuştur. Yani sağlıklı bireyler hiçbir meseleleri olmamasına karşın damgalanmaya maruz bırakılmışlardır.
Rosenhan, makalesinin birinci kısmını yayınladıktan sonra büyük reaksiyon görmüş ve tartışmalara yol açmıştır. Bilhassa bir hastane Rosenhan’a karşı çıkıp, grubuna güvendiğini ve asla bu türlü bir durumu kabul etmeyeceklerini belirterek Rosenhan ile bağlantıya geçip üç ay boyunca hastanelerine uydurma hasta göndermesini talep etmiştir. Rosenhan bunu kabul etmiş ve üç aylık bu süreç başlamıştır. Üç ayın sonunda hastane idaresi yapılan 193 müracaattan 41′ inin düzmece hasta olduğunu düşündüklerini ve 19′ unun ise katiyen uydurma olduğunu açıklamıştır. Lakin ortada Rosenhan’ ın hastaneye hiçbir düzmece hasta göndermediği gerçeği de vardır.
Rosenhan, makalesini 1973′ te yayınladıktan sonra Amerikan Psikiyatri Derneği “Akıl Hastalıklarının Ayırıcı Tanısı Elkitabı (DSM)” isimli kural rehberini resmen tekrar yazmıştır. Rosenhan’ ın gerçekleştirdiği bu deney yargılama sistemlerinde de pek çok değişikliğe gidilmesine sebep olmuş ve tarihe geçmiştir.
