Hollanda tarım denildiği vakit akla gelen birinci ülke oluyor. Pekala tarımda ne yapıyorlar da tüm dünyaya tarım satabiliyor? Gelin ayrıntılıca izah edelim.
İlk olarak Netherlands isminin manasından başlayalım. Ülkenin ismini oluşturan “Nether” felemenkçe “Aşağı/Alt” manasına gelirken “Lands” ise “Alan/Toprak (Yer)” anlamı taşıyor. Bu türlü denmesinin en büyük nedeniyse ülkede birçok bölgenin rakımının denizden aşağıda olmasından kaynaklanıyor.
Hollanda dünya tarımında birincilerin ülkesi
Hollanda tarımda birincilerin ülkesi dedik zira birçok geliştirmeye öncülük eden bir ülke. Hollanda’da, örneğin patates üretilirken, şoförsüz traktörler ve toprağın kimyasını, nemini ve besleyiciliğini drone’lar kullanılmakta.
Neredeyse her patatesin büyümesi bir çocuk üzere başka ayrı izlenip, gerekli su ile besin unsurları eşit biçimde ayarlanarak dünya ortalamasının iki katından fazla randımana ulaşılabiliyor. İşin en enteresan yanı Hollanda’nın bunu, 2000 yılında belirlenen “Tarımda yarı yarıya az girdi kullanılarak iki kat fazla ürün” stratejisi sayesinde, %90 oranında daha az su harcayarak yapıyor olması.
Bitkiler, seralarda, çabucak hemen hiç kimyasal gübre kullanılmadan yetiştirilirken, kümes hayvanları için kullanılan antibiyotik ölçüsü 2009 yılından beri %60 oranında azaltıldı.
Peki Hollanda bütün bunları nasıl başarıyor?
- Ülkenin büyük bir kısmı ekili alan
Gökyüzünden baktığınızda, ağır yerleşimli ve nüfuslu Hollanda’da adamlar tabiri caizse ekilmemiş hiçbir alan bırakmıyorlar. Bina olmayan yerlerde çabucak tarlalar, seralar bulunuyor. Beşerler değerlendirmemiş hiçbir alanı başıboş bırakmıyorlar. Aşağıdaki görselde Hollanda’nın “ekmedik alan bırakmıyorlar” sözümüle neyi kastettiğimizi sanırım anlamışsınızdır.
Ülkenin yarısı tarım ve çiçekçilik için kullanılırken, yükseklerden baktığınızda dev aynaları andıran seraları görmemek için kör olmanız gerekiyor. Kuzey kutbu hududundan yalnızca 1500 km uzaklıktaki bir coğrafyada bulunan bu iklim denetimli seralarda yeryüzünün en çok ihraç edilen domatesleri yetiştiriliyor.
Hollanda, yalnızca domates değil patates ve soğan üretiminde de dünya birincisi. Daha da kıymetlisi, dünyadaki tohum ticaretinin üçte biriden fazlasının kaynağı da yeniden Hollanda.
- Tarımın beyni Wageningen üniversitesi
Bu inanılmaz tarımın muvaffakiyet kaynağı ve gücü, Amsterdam’ın 75 km güneyindeki Wageningen üniversitesi araştırma merkezidir (WUR). Dünyanın en büyük tarım araştırma merkezi olarak kabul edilen WUR, çok sayıda yenilikçi tarım teknolojisi şirketi ve deneysel çiftlik ağı olan Besin Vadisi (Food Valley) ağının merkezinde bulunuyor.
Üniversitenin Bitki Bilimleri kümesi yöneticisi ve dünya çapında tanınan birisi olan bitki hastalıkları uzmanı olan Prof. Ernst van den Ende, tıpkı vakitte dokuz endüstriyel işbirliği projesinin de sorumlu yetkilisi. Kendisi, Dünya’yı bekleyen dev sıkıntıları lakin tarımla çözebiliriz diyor.
Peki dev sıkıntıların başında ne mi geliyor? İzah edelim;
Dünyanın gelecek 40 yıl içerisinde nüfusunun 10 milyara ulaşması bekleniyor. Bu nüfusu besleyebilmek için, geçtiğimiz 8000 yılda tüm çiftçilerin yetiştirdiğinden daha fazla besin eseri yetiştirmemiz gerekli! Şayet tarımda çok büyük bir verimlilik artışına paralel olarak o oranda su ve fosil yakıt kullanımını azaltamazsak bir milyardan fazla insanı maalesef açlığa mahkum etmiş olacağız.
WUR, 6 kıtada ve 140 ülkenin idaresi ve üniversiteleri ile birlikte yürüttüğü binlerce projesi ile bu sorunu çözme konusunda optimist ve umutlu yaklaşan kuruluş. Birkaç örnek verecek olursak: Afrika’daki kuraklığa karşı, topraktaki bakterileri kullanarak kendi gübresini oluşturan bitkiler yetiştirmek, hayvan yemi olarak yetiştirilen bitkiler yerine onlardan 150 kat daha fazla randıman sağlayan çekirge üretmek, seralardaki hassas iklim denetimine ek olarak daima değişen LED aydınlatma ile mahsul randımanını daha da arttırmak üzere…
- Sürdürülebilir tarımda da öncü
Hollanda’da hydroponic ismi verilen, topraksız, yani bitkilerin köklerinin besleyici unsurlar içeren suda yüzdüğü tarım da çok yaygın. Ülke, bu sayede, örneğin domates üretiminde ikinci olan ABD’nin ünite yüzey başına kullandığı suyun 15 kat daha azını kullanabiliyor. Seralarda, bu formülle, yükseklikleri 6 metreye ulaşan “Vertical Farming” sayesinde tam 15 başka çeşit domates yetiştiriliyor. Çiftlikler, yenilenebilir güçlerini ve gübrelerini, hatta ambalaj materyallerini kendileri üretiyorlar. Sulama için ise toplanan yağmur suyu kâfi oluyor. Seralara girebilen ziyanlı böcekler ise, kimyasallar yerine, domateslere ziyan vermeyen lakin bu böcekleri yiyen akaryen böceklerle yok ediliyor.
Yazımızı son bir özet ve yüksek teknoloji uygulaması ile bitirelim.
Hollandalı tarım teknolojisi firmalarından birinin geliştirdiği elde tutulan bir aygıt sayesinde, toprağın pH’ı, organik unsur içeriği ve kimi öbür özelliklerini ölçerek, akıllı bir cep telefonu aracılığı ile merkezdeki bir data tabanına iletiliyor.
On dakikadan az bir müddette ise bu toprak için gerekli optimal besleyiciler ve gübreleri içeren detaylı bir rapor alınmaktadır. Birkaç dolar karşılığı sunulan bu hizmet, dünyanın neresinde olurlarsa olsun, toprakları şimdi hiç tahlil edilmemiş çiftçilerin bile eser kayıplarını çok büyük ölçüde azaltmasını sağlayabilir.
- Hollanda, 2000 yılında belirlediği, tarım üretimini %50 daha az kaynak tüketerek iki katına çıkarma amacını gerçekleştirdi.
- Ülkenin yüzölçümünün yarısı tarım için kullanılmakta.
- Hollanda domates üretiminde dünya birincisi.
- Seraların toplam yüzeyi Newyork’un Manhattan adasının 1.5 katı büyüklüğünde,
Bütün bunlar ülkenin 17 milyon nüfus yerleşiği ile dünyanın nüfus yoğunluğu en fazla ülkelerinden biri olmasına karşın gerçekleştirildi.
Ülkemiz için çıkarılacak dersler elbette var. Hollanda’da olup bizde olmayan şey ise kısaca “bilgi” diyebiliriz. Ülkemizde maalesef köyden kente son vakitlerde göçler başlamış durumda. Bu türlü olunca ekilecek alanlar da boşa çıkmış oluyor.
